Door de ogen van Klaus Mäkelä

Een soort dagboek

Deze maand geeft het Concertgebouworkest onder leiding van Klaus Mäkelä twee concerten die veel weghebben van een expositie. Dat is geen toeval, want de Finse dirigent is gek op beeldende kunst. Laat hij zich daardoor inspireren? Hoe vertaalt visuele kunst zich in klank? We bespreken het tijdens een wandeling door de stad. Maar eerst moet de dirigent nog even naar zijn hotelkamer om zijn fotocamera te pakken. Want Mäkelä fotografeert graag, en vandaag is het licht perfect. We bekijken Amsterdam door de ogen van de toekomstige chef-dirigent.

Ik word gewoon ontzettend gelukkig van foto’s maken.

‘Het is een Leica M11, kijk maar. Wat er mooi aan is, is dat het een nieuwe en digitale camera is maar wel met oude technologie in die zin dat je alles zelf moet instellen.’ Je moet dus goed weten wat je doet. ‘Of je moet gewoon veel geluk hebben.’ Snel schiet de dirigent een plaatje vanuit de Rijksmuseumtunnel. ‘Het is eigenlijk een soort dagboek. Ik ben voortdurend op reis en dan is mijn camera fijn gezelschap. Ik heb grote bewondering voor échte fotografen en kan me daar met geen mogelijkheid mee meten, maar ik word gewoon ontzettend gelukkig van foto’s maken. Het is een manier om je herinneringen vast te leggen. Ik deed het al langer, maar sinds een paar jaar heb ik een betere camera en kan ik me er serieuzer op toeleggen. Het liefst fotografeer ik mensen. Bijvoorbeeld als ik op tournee ben…’

Een expositie die met veel zorg gecureerd is, werkt net als een aandachtig geprogrammeerd concert.

25 Picasso's

Mäkelä maakte meer dan eens de vergelijking tussen een concertprogramma en een expositie. Is er recent een expositie geweest die hem geïnspireerd heeft? ‘Pas geleden nog was ik op het Lucerne Festival met het Oslo Filharmonisch Orkest, en bezocht ik het Rosengart-museum. Daar hebben ze een heel interessante manier van cureren. Eerst loop je langs pakweg 25 Picasso’s. Dan ga je naar beneden, daar zie je wel zestig schilderijen van Paul Klee. Maar op de bovenste verdieping kom je plotseling terecht in een bijzondere selectie die Picasso in perspectief zet – met een Miró en een Modigliani, een Cézanne en een Monet... Heel interessant! Dat inspireert, want een expositie die met veel zorg gecureerd is, werkt net als een aandachtig geprogrammeerd concert. Natuurlijk is het grote verschil dat je in een concert niet je eigen route kunt kiezen…’

Ansichtkaarten

Op donderdag 11 en vrijdag 12 januari neemt Klaus Mäkelä de vergelijking heel letterlijk. Hij leidt dan het Concertgebouworkest in een programma dat opent met Hawar Tawfiqs opdrachtwerk M.C. Escher’s Imagination, geïnspireerd door Nederlandse beeldende kunst, en culmineert in Moesorgski’s Schilderijen van een tentoonstelling. ‘Ik hou erg van het concept van dat werk, met de Promenades tussendoor, en de overgangen tussen al die verschillende scènes. En het past zo mooi bij Noches en los jardines de España van Manuel de Falla. Een prachtig stuk, dat ik nog niet eerder gedirigeerd heb. Het zijn een soort ansichtkaarten – drie impressionistische afbeeldingen van tuinen. Javier Perianes is de perfecte pianist hiervoor; de muziek zit in zijn DNA. Ik heb samen met hem de tuinen bezocht van het Alhambra in Granada.’

Keiharde botsingen

Moeten de stukken op één programma naast thematische niet ook muzikale overeenkomsten hebben? ‘Toen ik jong was en concertprogramma’s begon samen te stellen, zei een oudere collega eens dat je in principe alles met alles kunt combineren, als de tijdsduurverhoudingen maar kloppen. Da’s natuurlijk een beetje provocatief, maar er zit wel iets in. In elk geval hoef je niet alleen stukken bij elkaar te zetten die bij elkaar passen, maar kun je ook keiharde botsingen creëren. In feite doen we dat in februari met Thomas Larcher. Zijn Tweede symfonie, volgens mij het meesterwerk van deze eeuw, bevat van zichzelf al het hele scala van de meest brute, angstwekkende geluiden tot hemelse momenten. Als we dat samenvoegen met aan de ene kant Mozarts heerlijke Klarinetconcert, en aan de andere kant Mahlers Tiende symfonie, die me altijd doet denken aan apocalyptische visioenen zoals bij Hiëronymus Bosch of Pieter Bruegel… dan hebben we de hemel en de hel verenigd vanuit een Oostenrijks perspectief.’

Lees verder…

Dit was een gedeelte uit het interview met Klaus Mäkelä door Martijn Voorvelt voor Preludium. Lees hier het vervolg en wandel mee langs de Oudemanhuispoort en door de Staalstraat. Bekijk ook de foto's die de Finse dirigent in de stad maakte.